ป้อมกำแพงเมืองฉะเชิงเทรานี้ กล่าวว่าสร้างขึ้นตั้งแต่ในรัชสมัยสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่สาม เพื่อป้องกันข้าศึกศัตรูมารุกรานเมือง โดยมีกรมหลวงรณเรศเป็นแม่กองก่อสร้าง ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้ใช้กำแพงเป็นที่ตั้งของกองทัพในการปราบกบฎอั้งยี่ ซึ่งเป็นพ่อค้าฝิ่นเถื่อนชาวจีนที่มาสร้างความวุ่นวายปล้นสะดมก์ชาวบ้านเมืองแปดริ้ว ตัวกำแพงตั้งเป็นแนวทิศตะวันออกไปยังทิศตะวันตก มีความยาวโดยประมาณ 525 เมตร กว้างประมาณ 290 เมตร ตัวกำแพงหนาประมาณหนึ่งเมตรสูงสามเมตร ด้านหลังมีคูน้ำและมีปืนใหญ่ตั้งอยู่ตามกำแพงเมือง

ป้อมและกำแพงเมืองฉะเชิงเทราปัจจุบันกรมศิลปากรได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานของชาติมาตั้งแต่ พ.ศ. 2497 ปัจจุบันด้านหน้าถูกปรับเป็นสวนพักผ่อนหย่อนใจ โดยตั้งชื่อว่าสวนมรุพงษ์ ช่วงกลางคืนมีการเปิดไฟรอบกำแพงยามสีสันสวยงาม

บนกำแพงมีปืนใหญ่จำนวน 5 กระบอก ซึ่งมีขนาดความยาวของกระบอกแต่ละกระบอกแตกต่างกันไป ตั้งแต่ 224-325 ซม. ปากกระบอกกว้างตั้งแค่ 10-18 ซม. การเดินเข้าไปดูต้องเข้าไปด้านหลัง