พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสมเด็จพระนารายณ์ เป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติแห่งที่ 3 ของประเทศไทย ก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2466  โดยจัดแสดงศิลปะวัตถุโบราณ นิทรรศการต่างๆ แบ่งเป็น 4 อาคาร คือ

1.พระที่นั่งพิมานมงกุฎ

จัดแสดงโบราณวัตถุที่พบจากแหล่งโบราณคดีลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยา เช่น  โครงกระดูกมนุษย์ ภาชนะดินเผา เตาดินเผา เครื่องมือเครื่องใช้ทำจากโลหะ ภาชนะสำริด เครื่องประดับทำจากหินและเปลือกหอย และในพระที่นั่งพิมานมงกุฎแบ่งเป็นห้องต่างๆ ได้แก่

ห้องภาคกลางประเทศไทย : จะจัดแสดงเรื่องการเมือง การตั้งถิ่นฐาน รวมไปถึงเทคโนโลยีและการดำเนินชีวิต

ห้องอิทธิพลศิลปะเขมร-ลพบุรี : จะจัดแสดงหลักฐานทางประวัติศาสตร์ โบราณคดีสมัยชนชาติขอมแผ่อิทธิพลเข้าปกครองเมืองลพบุรีรวมไปถึงบริเวณภาคกลางของประเทศไทย

ห้องประวัติศาสตร์ศิลปะในประเทศไทย : จะจัดแสดงศิลปกรรมที่พบตามภาคต่าง ๆ ของประเทศไทย

ห้องประวัติศาสตร์ศิลปกรรมสมัยอยุธยา-รัตนโกสินทร์ : จะจัดแสดงพวกพระพุทธรูป เครื่องถ้วย เงินตรา อาวุธ เครื่องเงิน เครื่องทอง และชิ้นส่วนสถาปัตยกรรมปูนปั้นและไม้แกะสลักต่าง ๆ

ห้องศิลปะร่วมสมัย : จะจัดแสดงภาพเขียน และภาพพิมพ์ศิลปะร่วมสมัยของศิลปินไทย

ห้องประวัติศาสตร์ การเมือง สังคม วัฒนธรรม และพระราชประวัติของสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) : จะจัดแสดงภาพพระบรมสาทิสลักษณ์ ฉลองพระองค์ เครื่องใช้ แท่นพระบรรทม เหรียญทอง และจานชามมีรูปมงกุฎซึ่งเป็นพระราชลัญจกรประจำพระองค์ เป็นต้น

2.พระที่นั่งจันทรพิศาล

จัดแสดงเรื่องประวัติศาสตร์ การเมือง สังคม วัฒนธรรม และพระราชประวัติของสมเด็จพระนารายณ์มหาราช และห้องด้านหลังจัดแสดงงานประณีตศิลป์สมัยกรุงศรีอยุธยาและกรุงรัตนโกสินทร์

3.หมู่ตึกพระประเทียบ (อาคารชีวิตไทยภาคกลาง) 

จัดแสดงเรื่องชีวิตไทยภาคกลาง การดำรงชีวิต ที่อยู่อาศัย เครื่องมือ เครื่องใช้ประกอบอาชีพประมง การเกษตร และศิลปหัตถกรรมพื้นบ้านของคนไทยภาคกลาง โดยเฉพาะจังหวัดลพบุรีที่ใช้ในอดีตจนถึงปัจจุบัน

4.พิพิธภัณฑ์หนังใหญ่

จัดแสดงหนังใหญ่เรื่องรามเกียรติ์ซึ่งมาจากวัดตะเคียน ตำบลท้ายตลาด อำเภอเมืองลพบุรี