หอศิลปวัฒนธรรมเชียงใหม่ ตั้งอยู่ในบริเวณซึ่งที่ตั้งเคยเป็นที่ตั้งของสะดือเมืองเชียงใหม่ ก่อนที่พระเจ้าติโลกราชจะโปรดให้ย้ายเสาอินทขีลไปไว้ที่วัดเจดีย์หลวง ปัจจุบันก็คืออาคารด้านหลังอนุสาวรีย์สามกษัตริย์ ภายในหอศิลปวัฒนธรรมเชียงใหม่จัดทำเป็นพิพิธภัณฑ์จัดแสดงนิทรรศการเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาของเมืองเชียงใหม่ และวิถีชีวิตวัฒนธรรมท้องถิ่น นับตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์มาจนถึงปัจจุบัน เพื่อให้คนในท้องถิ่นได้รับรู้ถึงคุณค่าของประวัติศาสตร์ รู้รากเหง้าของตนเองและบ้านเมืองรู้จักวิถีชีวิตตลอดจนศิลปวัฒนธรรมและประเพณีของตนเอง เพื่อสร้างจิตสำนึกในการรักษาวัฒนธรรมประเพณีอันดีงานให้คงอยู่สืบไป

การเริ่มเดินชมหอศิลปวัฒนธรรมเชียงใหม่ จะมีอยู่ด้วยกัน 2 ชั้น เริ่มจากห้องฉายภาพวีดีทัศน์ “เชียงใหม่วันนี้” เพื่อเกริ่นภาพรวมของเชียงใหม่ ก่อนที่ผู้ชมจะเริมเดินชมตามห้องต่างๆในชั้นที่ 1 ได้แก่ ก่อนจะเป็นเชียงใหม่ อารยธรรมสองลุ่มน้ำ สร้างบ้านแปงเมือง ความสัมพันธ์กับภูมิภาค ร้อยปีล่วงแล้ว สิ่งดีงามของเชียงใหม่ ส่วนของชั้นที่ 2 ประกอบด้วยห้อง ประวัติอาคาร เจ้าหลวงเชียงใหม่ ชีวิตริมฝั่งแม่น้ำปิง คนในเวียง พุทธศาสนากับคนเมือง บายศรีฑูลพระขวัญ สังคมเกษตรกรรม และคนบนดอย ผู้ที่มาเดินชมสามารถสัมผัสถึงนิทรรศการได้อย่างใกล้ชิดเพราะทางหอศิลป์ได้จัดทำหุ่นปั้นเพื่อให้เข้าใจถึงวิถีแบบเชียงใหม่ดั้งเดิมได้อย่างง่ายๆ

สำหรับตัวอาคารของหอศิลปวัฒนธรรมเชียงใหม่มีความโดดเด่น สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2467 ในอดีตเคยใช้เป็นศาลากลางจังหวัดเชียงใหม่ เคยได้รับรางวัลอาคารอนุรักษ์ดีเด่นในปี พ.ศ. 2542 ประเภทที่ทำการอาคารสาธารณะ จากสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ และรางวัล ASEANTA Excellence Awards 2007 ครั้งที่ 21 ประเภท Best ASEAN Cultural Preservation Effort จัดโดย สมาคมธุรกิจการท่องเที่ยวอาเซียน

หอประวัติศาสตร์เมืองเชียงใหม่ตั้งอยู่ติดกับหอศิลปวัฒนธรรมเชียงใหม่ทางด้านหลัง ซึ่งพื้นที่นี้สันนิษฐานว่าเดิมเคยเป็นส่วนหนึ่งของหอพระแก้ว ศาสนสถานสำคัญของเมือง ภายในหอประวัติศาสตร์เมืองเชียงใหม่จัดแสดงนิทรรศการเรื่องราวพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ นับแต่สร้างเมืองเชียงใหม่จนเป็นศูนย์กลางของอาณาจักรล้านนา พัฒนาการของเมืองทั้งด้านการค้าและศาสนา จนมาถึงช่วงยุคสมัยเมืองขึ้นของพม่าจนในที่สุดเข้าสู่การเป็นประเทศราชของสยามจนรวมเป็นส่วนหนึ่งของไทยในปัจจุบัน

การจัดแสดงภายในหอประวัติศาสตร์เมืองเชียงใหม่ประกอบด้วยพื้นที่ส่วนต่างๆ ได้แก่ นิทรรศการเรื่องราวของเชียงใหม่ อาคารหอประวัติศาสตร์เมืองเชียงใหม่ แหล่งขุดค้นทางโบราณคดีที่คาดว่าคือแนวกำแพงของวัดพระแก้วในอดีต ห้องสมุดและแหล่งค้นคว้าข้อมูลสาธารณะสำหรับชาวเชียงใหม่

ภายในส่วนนิทรรศการแบ่งออกเป็นส่วนจัดแสดงต่างๆ ได้แก่ ตำนาน การเมืองและการค้า ภาษาและวรรณกรรม ธรรมชาติ การค้าทางน้ำ พม่าปกครอง ยุคเสื่อม เชียงใหม่เมืองร้าง การคมนาคมสมัยใหม่ ยุคฟื้นฟู การเปลี่ยนแปลงการปกครอง ภาพเก่าเล่าเรื่อง เชียงใหม่ในปัจจุบัน

พิพิธภัณฑ์พื้นถิ่นล้านนา ตั้งอยู่ตรงกันข้ามพอดีกับอนุสาวรีย์สามกษัตริย์ เป็นพิพิธภัณฑ์ที่เพิ่งจัดทำขึ้นใหม่เมื่อไม่นานมานี้ โดยบูรณะอาคารซึ่งเดิมเป็นศาลแขวง (เดิม) ย่านกลางเวียง ที่มีสถาปัตยกรรมแบบนีโอคลาสสิก ภายในพิพิธภัณฑ์พื้นถิ่นล้านนามีอยู่ด้วยกันสองชั้นจัดแสดงนิทรรศการเกี่ยวกับวิถีชีวิตของผู้คนในล้านนาซึ่งมีศิลปวัฒนธรรมที่ปฏิบัติสืบเนื่องมายาวนาน สะท้านถึงคติความเชื่อและความศรัทธาในพระพุทธศาสนา ลักษณะทางศิลปะจักปรากฏในงานต่างๆ เช่น พุทธศิลป์ พิธีกรรม สถาปัตยกรรม จิตรกรรมและประติมากรรม

ภายในของพิพิธภัณฑ์พื้นถิ่นล้านนาชั้นที่ 1 ประกอบด้วย ข่วงแก้วล้านนาซึ่งเป็นต้นความคิดของพุทธสถาปัตยกรรมล้านนา สถาปัตยกรรมของิวหารล้านนา เครื่องใช้ในพิธีกรรมทางศาสนา ประติมากรรมประเภทต่างๆในสมัยโบราณ ประเพณีแห่ครัวทาน และจิตกรรมฝาผนังของช่างสกุลเชียงใหม่

ส่วนภายใสของพิพิธภัณฑ์พื้นถิ่นล้านนาชั้นที่ 2 ประกอบด้วย การแสดงหัตถศิลป์พื้นบ้านของล้านนา เครื่องจักสาน เครื่องดนตรีของล้านนา การทอผ้าแบบล้านนา ประวัติศาสตร์ของอาคารพิพิธภัณฑ์พื้นถิ่นล้านนา และมหรรมฆภัณฑ์ล้านาซึ่งเสนอเรื่องราวของงานเครื่องสูงของล้านนาที่ใช้ในการสักการะบูชาพระธาตุ พระบรมสารีริกธาตุ เรื่องราวของหัวใจพระเจ้าซึ่งอยู่ภายในพระพุทธรูป ทำด้วยเครื่องเงิน ภายในบรรจุอัญมณีต่างๆ รวมถึงลักษณะการบรรจุพระธาตุจำลองซึ่งใช้ในพิธีวางศิลาฤกษ์แบบโบราณล้านนา