แหล่งท่องเที่ยวน่าน : โบราณสถานวิหารไทลื้อ วัดหนองแดง

วัดหนองแดงเป็นวัดเก่าโบราณของไทยลื้อ ตั้งอยู่ที่อำเภอเชียงกลาง จังหวัดน่าน มีลักษณะเด่นคือตัวโบราณสถานวิหารไทลื้อของวัดหนองแดงมีลักษณะสถาปัตยกรรมแบบไทยลื้อมีรูปแบบเฉพาะทางมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว  สร้างโดยช่างชาวไทยลื้อ (แคว้นสิบสองปันนา) และไทพวนร่วมกันสร้างในราวปั พ.ศ. 2330 หรือสองร้อยกว่าปีล่วงมาแล้ว ต่อมามีการบูรณะหลายครั้งแต่รูปร่างลักษณะภายนอกยังคงรูปเดิมไว้มาก โดยครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2492 และบูรณะต่อมาในปี พ.ศ. 2538  ตัวอาคารผนัง สร้างด้วยอิฐก่อ หนาประมาณ 50 เซนติเมตร สูงประมาณ 3 เมตร ภายนอกมีสิ่งที่น่าสนใจมากมาย เช่น หลังคามุงด้วย “แป้นเกล็ด” รูปทรงค่อนข้างเตี้ย  ช่อฟ้าแกะด้วยไม้สักทองเรียกว่า “นกหัสดีลิงค์” (ศีรษะเป็นช้าง ตัวเป็นหงส์)  ซึ่งชาวไทลื้อเชื่อว่าเป็นสัตว์ชั้นสูงจากสวรรค์ เชิงชายประดับไม้ฉลุลายน้ำหยาด ซึ่งเป็นลวดลายเฉพาะของชาวไทลื้อ  ภายในมีจิตรกรรมฝาผนังแสดงทศชาติชาดก และประดิษฐาน “พระบัวเข็ม” เป็นองค์พระประธานสร้างโดยครูบาสิทธิการ ตั้งอยู่บนฐานชุกชีที่พันรอบด้วยพญานาคเรียกว่า “นาคบัลลังค์” จากความเชื่อที่ว่านาคเป็นเครื่องหมายแห่งความสง่างาม ความดี และเป็นอารักษ์แห่งพุทธศาสนา

โบราณสถานวิหารไทลื้อของวัดหนองแดงนี้นับว่าเป็นสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นที่หาดูได้ยากและคงเป็นวิหารไม้รุ่นสุดท้ายที่ยังเหลืออยู่ ทางกรมศิลปากรจึงได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานในปี พ.ศ. 2524 ส่วนบริเวณภายในวัดยังมีพิพิธภัณฑ์วัดหนองแดงซึ่งเป็นพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นขนาดเล็กให้ได้ชม