พื้นที่ภายในของถ้ำเพชรโพธิ์ทอง แบ่งออกเป็น 4 ส่วนหลักๆ ในช่วงต้นทางต้องเดินจากถนนวงเวียนมีทางแยกตรงเข้าไปถ้ำเพชรโพธิ์ทองและถ้ำเพชรหาดทรายแก้ว โดยทั้งสองทางจะบรรจบกันเป็นวงกลมขึ้นลงเขา แต่การเดินที่สะดวกให้เดินตรงเข้าไปถ้ำเพชรโพธิ์ทองราว 300 เมตร เป็นทางเดินราบก่อนถึงปากถ้ำ ภายในถ้ำจะมีเจ้าหน้าที่เปิดไฟไว้ภายในถ้ำให้เดินชม ส่วนแรกคือบริเวณปากถ้ำจะมีลานกว้างรูปไข่ มีหินสีขาวนวลที่ถูกจัดวางโดยธรรมชาติ และทางเดินสู่ส่วนทีสองคือห้องโถงอุโมงค์ใหญ่ มีบริเวณกว้าง มีแสงส่องจากปากปล่องลงมา เมื่อหันมองย้อนกลับมาทางที่เดินจะเห็นทิวทัศน์ถ้ำขนาดใหญ่มีความสวยงาม มีจุดที่น่าสนใจคือโถงถ้ำด้านหนึ่งมีสีเขียมมรกตแปลกตา จากนั้นจะเดินขึ้นมาผ่านช่องลมเข้าในส่วนที่สามคือห้องมุขประดับเพชร ซึ่งเป็นไฮไลต์อีกจุดของถ้ำเพชรโพธิ์ทอง ซึ่งเป็นที่มาของชื่อถ้ำ บริเวณนี้มีหินงอกหินย้อยเป็นมุขทรงเจดีย์หรือทรงรูปไข่สีขาว มีเกล็ดทรายประดับระยิบระยับเมื่อต้องแสงไฟ ตลอดทั้งผนังของถ้ำและพื้นผิวของเพดานถ้ำมีรูปคล้าย ๆ ใบโพธิ์สีทองซึ่งเกิดจากน้ำขังในแอ่งหินด้านบนภูเขาจนเกิดสนิมน้ำทะลุผ่านจนเป็นดวงเป็นรูปคล้ายใบโพธิ์ และส่วนสุดท้ายคือประตูปราสาทถ้ำเพชรโพธิ์ทอง มีลักษณะเป็นพื้นต่างระดับ มีหินปากประตูสีนวลขาวเรียบเนียน มีหินงอกรูปร่างคล้ายพระพุทธรูป

ถ้ำเพชรหาดทรายแก้ว หรือถ้ำหาดทรายแก้ว เป็นถ้ำขนาดเล็กที่น่าสนใจรองลงมาจากถ้ำเพชรโพธิ์ทอง มีความสวยงามน้อยกว่า โดยทางเดินไปชมถ้ำจะอยู่ทางขวามือของทางเดินเข้าถ้ำเพชรโพธิ์ทอง เป็นลักษณะทางบันไดขึ้นชันราว 300 เมตร ควรเตรียมน้ำดื่มและฟิตร่างกายให้เรียบร้อนก่อนเดิน และเป็นทางเดียวกับที่ทำกิจกรรมโรยตัว เมื่อเดินไปถึงข้างบนจะต้องเดินลงมาข้างล่างอีกเพื่อไปถึงปากถ้ำ ภายในถ้ำหาดทรายแก้วมีหินงอกหินย้อยที่เกิดจากแนวเขาเดียวกับถ้ำเพชรโพธิ์ทอง มีจุดเด่นที่สำคัญคือหินย้อยรูปหอยสังข์ เคยมีการจัดงานแต่งงานที่นี่โดยมีการนำโต๊ะมาตั้งเพื่อรองรับน้ำหยดลงมาจากปลายหอยสังข์เสมือนเป็นการรดน้ำสังข์อีกด้วย พร้อมๆกับเป็นสถานที่จัดงานแต่งงานไต่หน้าผาเดือน กพ.ของทุกปี

อยู่ทางขึ้นเดียวกันกับถ้ำเพชรหาดทรายแก้ว เป็นกิจกรรมเชิงผจญภัยที่ต้องติดต่อล่วงหน้าเท่านั้นเพื่อให้เจ้าหน้าที่จัดเตรียมอุปกรณ์ความปลอดภัยสำหรับนักท่องเที่ยว นอกจากนั้นมีการกำหนดจำนวนนักท่องเที่ยวขั้นต่ำเพื่อจัดกิจกรรมเป็นหมู่คณะ กิจกรรมการโรยตัวเป็นการโรยตัวลงหน้าผาสูงประมาณ 25 เมตร เหนือบริเวณถ้ำเพชรหาดทรายแก้ว แบ่งการโรยตัวเป็นจุดๆจำนวนสามจุดได้แก่ ป่อง ถ้ำ และหน้าผา